Artikel 9
26 Jun 2024
Pasca Kes Nik Elin: Pemerkasaan Menyeluruh Undang-Undang Syariah di Malaysia
Nukilan Oleh : Muhammad Darwisy bin Roslan Ahli Persatuan Peguam-Peguam Muslim Malaysia
Februari 2024 yang lalu, Malaysia telah digemparkan dengan suatu peristiwa bersejarah apabila Mahkamah Persekutuan membatalkan 16 kesalahan jenayah syariah dalam Enakmen Kanun Jenayah Syariah (I) Kelantan. Pada hemat mahkamah, 16 peruntukan kesalahan “jenayah” tersebut adalah sepatutnya termasuk di bawah bidang kuasa Parlimen seperti yang digariskan dalam Senarai Persekutuan Perlembagaan Persekutuan, bukan bidang kuasa Dewan Undangan Negeri (DUN) dalam Senarai Negeri.
Dalam isu ini, sebahagian rakyat malaysia berpandangan bahawa, keputusan Mahkamah Persekutuan tersebut adalah sebagai suatu pengukuhan kedudukan undang-undang Islam di bawah undang-undang Persekutuan dan sama sekali tidak menjejaskan kedudukan islam. Kemudian, wujud sebahagian besar kelompok lain yang tidak bersetuju, membangkitkan kerisauan terhadap implikasi keputusan kes ini khususnya kepada pembatasan bidang kuasa Mahkamah Syariah, konflik bidang kuasa antara Mahkamah Sivil dan Syariah, dan persepsi Mahkamah Syariah sebagai institusi kelas kedua.
Jika kita cuba lihat dari sudut pandang yang harmoni, pendapat bahawa pembatalan 16 kesalahan jenayah syariah tersebut merupakan suatu keputusan yang selari dengan Perlembagaan Persekutuan adalah tidak boleh dinafikan. Dalam masa yang sama, rasa khuatir dan risau masyarakat muslim terhadap implikasi daripada Kes Nik Elin terhadap bidang kuasa mahkamah syariah serta kedudukan undang-undang syariah juga ada asasnya yang munasabah. Khususnya apabila wujud kesan rantaian (domino effect) untuk enakmen sama di negeri-negeri lain boleh turut dicabar.
Jika diperhatikan, pada masa yang sama 16 peruntukan dari Enakmen KJS (I) Kelantan tersebut dibatalkan, kesemua 13 Negeri lain di Malaysia turut mempunyai hampir keseluruhan peruntukan yang sama. Contohnya, Seksyen 11 - Memusnahkan atau mencemarkan tempat ibadat, Seksyen 14 - Kesalahan Liwat, Seksyen 45 - Perbuatan Maksiat dan Seksyen 48 - Muncikari (Menjadi Bapa Ayam). Hampir kesemua Negeri lain di Malaysia mempunyai peruntukan-peruntukan ini dalam Enakmen Kanun Jenayah Syariah masing-masing. Termasuklah, Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur dalam Akta Kesalahan Jenayah Syariahnya, Akta Kesalahan Jenayah Syariah (Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1997 (Akta 559), yang digubal di Parlimen.
Sepi. Hari ini, menandakan sudah hampir 5 bulan berlalu sejak pembatalan kesalahan-kesalahan jenayah syariah tersebut. Lega. Setakat ini, belum ada apa-apa cabaran baru dibuat oleh mana-mana individu terhadap peruntukan-peruntukan kesalahan yang sama di negeri lain. Dalam masa yang sama, Risau. Belum ada juga apa-apa tindakan yang berimpak signifikan dilakukan untuk melestarikan pemerkasaan undang-undang syariah yang terlibat.
Kerajaan ada menubuhkan suatu Jawatankuasa Khas Mengkaji Isu berkaitan dengan Kompetensi Dewan Undangan Negeri (DUN) untuk menggubal undang-undang Islam serta bidang kuasa mahkamah Syariah di Malaysia, supaya undang-undang islam serta Mahkamah Syariah boleh terus dimartabatkan, dilindungi dan diperkasakan. Namun, sehingga kini, kita belum nampak sebarang hasil yang signifikan dari Jawatankuasa-jawatankuasa yang ada. Malah, dikatakan tempoh satu (1) tahun diperlukan untuk menyediakan syor-syor penyelesaian.
Sementara menanti syor-syor dari kajian komprehensif pakar-pakar tersebut, agenda pemerkasaan undang-undang syariah di Malaysia boleh lebih diperkemaskan secara proaktif. Dan ia perlu bersifat menyeluruh, seperti cadangan yang berikut:
Pembatalan 16 Kesalahan Jenayah Syariah dalam kes Nik Elin ini dibuat asbab tafsiran Mahkamah terhadap Perlembagaan sedia ada. Jadi, untuk mengubahnya, Perlembagaan sedia ada perlu dipinda dan ditambahbaik untuk mengelakkan pertindihan dan konflik bidang kuasa antara Mahkamah Sivil dan Syariah. Pindaan perlembagaan ini tidak akan dapat dilaksanakan tanpa keseriusan pihak eksekutif di peringkat Pusat dan Negeri dalam memastikan kesediaan pindaan, penggubalan dan pelaksanaan undang-undang jenayah syariah .
Pembatalan 16 Kesalahan Jenayah Syariah dalam kes Nik Elin ini dibuat asbab tafsiran Mahkamah terhadap Perlembagaan sedia ada. Jadi, untuk mengubahnya, Perlembagaan sedia ada perlu dipinda dan ditambahbaik untuk mengelakkan pertindihan dan konflik bidang kuasa antara Mahkamah Sivil dan Syariah.
Pindaan perlembagaan ini tidak akan dapat dilaksanakan tanpa keseriusan pihak eksekutif di peringkat Pusat dan Negeri dalam memastikan kesediaan pindaan, penggubalan dan pelaksanaan undang-undang jenayah syariah .
2. Kerajaan perlu meningkatkan Kualiti, Standard dan Profesionalisme Mahkamah Syariah.
Dalam memastikan pelaksanaan undang-undang syariah diperkuatkan, kualiti dan kredibiliti institusi Mahkamah Syariah perlu ditingkatkan. Misalnya, setakat hari ini, Mahkamah Syariah tiada bangunan penjara yang khusus untuk pelaku kesalahan jenayah syariah. Sebaliknya, hanya menumpang infra dan fasiliti penjara sivil.
Maka, peruntukan sumber kewangan dan infrastruktur yang mencukupi sangat penting untuk memastikan Mahkamah Syariah dapat meningkatkan statusnya setaraf dengan Mahkamah Sivil. Jika tiada komitmen serius terhadap perkara ini, walaupun pindaan dan bidang kuasa diberikan sekalipun, bimbang kepercayaan awam terhadap Mahkamah Syariah tetap akan tergugat dek kelemahan-kelemahan dalam pelaksanaan dan penguatkuasaan.
3. Kerajaan perlu memupuk Kefahaman dan Keyakinan Rakyat Terhadap Undang-Undang Islam.
Undang-Undang Syariah selayaknya menjadi tonggak kepada sistem perundangan negara. Pada waktu ini, Syariah hanya dilihat sebagai undang-undang di peringkat negeri, dan hanya berfungsi di Mahkamah Syariah. Manakala Mahkamah utama di peringkat Persekutuan dianggap tidak perlu seiring dengan anjuran Syariah.
Inilah kunci utama kepada pemerkasaan undang-undang islam di Malaysia. Iaitu, pemahaman dan keyakinan rakyat Malaysia terhadap undang-undang Islam yang bersifat syumul dan menyeluruh. Suatu plan strategik untuk mempromosikan keindahan ajaran Islam dan pendidikan awam yang lebih efektif mengenai peranan dan bidang kuasa Mahkamah Syariah perlu digerakkan secara besar-besaran.
Di Kelantan misalnya, dianjurkan Hari Hududullah sebagai acara tahunan untuk menyebarkan kefahaman dan kesedaran tentang keindahan pelaksanaan hukum Islam. Sudah tiba masanya untuk Malaysia menganjurkan inisiatif yang sama melibatkan seluruh rakyat Malaysia.
Hikmahnya, sedikit sebanyak, Kes Nik Elin ini membuka mata ramai pihak tentang kedudukan undang-undang islam di Malaysia. Generasi terdahulu sudah memainkan peranan dalam memastikan wujudnya perundangan dan pelaksanaan undang-undang Islam yang ada pada hari ini. Persoalannya, apakah pula peranan dan sumbangan kita terhadap pelaksanaan undang-undang islam kepada generasi akan datang?
Penulis adalah Pengamal Undang-Undang
Dalam isu ini, sebahagian rakyat malaysia berpandangan bahawa, keputusan Mahkamah Persekutuan tersebut adalah sebagai suatu pengukuhan kedudukan undang-undang Islam di bawah undang-undang Persekutuan dan sama sekali tidak menjejaskan kedudukan islam. Kemudian, wujud sebahagian besar kelompok lain yang tidak bersetuju, membangkitkan kerisauan terhadap implikasi keputusan kes ini khususnya kepada pembatasan bidang kuasa Mahkamah Syariah, konflik bidang kuasa antara Mahkamah Sivil dan Syariah, dan persepsi Mahkamah Syariah sebagai institusi kelas kedua.
Jika kita cuba lihat dari sudut pandang yang harmoni, pendapat bahawa pembatalan 16 kesalahan jenayah syariah tersebut merupakan suatu keputusan yang selari dengan Perlembagaan Persekutuan adalah tidak boleh dinafikan. Dalam masa yang sama, rasa khuatir dan risau masyarakat muslim terhadap implikasi daripada Kes Nik Elin terhadap bidang kuasa mahkamah syariah serta kedudukan undang-undang syariah juga ada asasnya yang munasabah. Khususnya apabila wujud kesan rantaian (domino effect) untuk enakmen sama di negeri-negeri lain boleh turut dicabar.
Jika diperhatikan, pada masa yang sama 16 peruntukan dari Enakmen KJS (I) Kelantan tersebut dibatalkan, kesemua 13 Negeri lain di Malaysia turut mempunyai hampir keseluruhan peruntukan yang sama. Contohnya, Seksyen 11 - Memusnahkan atau mencemarkan tempat ibadat, Seksyen 14 - Kesalahan Liwat, Seksyen 45 - Perbuatan Maksiat dan Seksyen 48 - Muncikari (Menjadi Bapa Ayam). Hampir kesemua Negeri lain di Malaysia mempunyai peruntukan-peruntukan ini dalam Enakmen Kanun Jenayah Syariah masing-masing. Termasuklah, Wilayah Persekutuan Kuala Lumpur dalam Akta Kesalahan Jenayah Syariahnya, Akta Kesalahan Jenayah Syariah (Wilayah-Wilayah Persekutuan) 1997 (Akta 559), yang digubal di Parlimen.
Sepi. Hari ini, menandakan sudah hampir 5 bulan berlalu sejak pembatalan kesalahan-kesalahan jenayah syariah tersebut. Lega. Setakat ini, belum ada apa-apa cabaran baru dibuat oleh mana-mana individu terhadap peruntukan-peruntukan kesalahan yang sama di negeri lain. Dalam masa yang sama, Risau. Belum ada juga apa-apa tindakan yang berimpak signifikan dilakukan untuk melestarikan pemerkasaan undang-undang syariah yang terlibat.
Kerajaan ada menubuhkan suatu Jawatankuasa Khas Mengkaji Isu berkaitan dengan Kompetensi Dewan Undangan Negeri (DUN) untuk menggubal undang-undang Islam serta bidang kuasa mahkamah Syariah di Malaysia, supaya undang-undang islam serta Mahkamah Syariah boleh terus dimartabatkan, dilindungi dan diperkasakan. Namun, sehingga kini, kita belum nampak sebarang hasil yang signifikan dari Jawatankuasa-jawatankuasa yang ada. Malah, dikatakan tempoh satu (1) tahun diperlukan untuk menyediakan syor-syor penyelesaian.
Sementara menanti syor-syor dari kajian komprehensif pakar-pakar tersebut, agenda pemerkasaan undang-undang syariah di Malaysia boleh lebih diperkemaskan secara proaktif. Dan ia perlu bersifat menyeluruh, seperti cadangan yang berikut:
- Pemimpin-Pemimpin Masyarakat perlu menyatupadukan Kehendak dan Komitmen Politik (Political Will & Commitment) untuk menamatkan konflik bidang kuasa Mahkamah Syariah.
Pembatalan 16 Kesalahan Jenayah Syariah dalam kes Nik Elin ini dibuat asbab tafsiran Mahkamah terhadap Perlembagaan sedia ada. Jadi, untuk mengubahnya, Perlembagaan sedia ada perlu dipinda dan ditambahbaik untuk mengelakkan pertindihan dan konflik bidang kuasa antara Mahkamah Sivil dan Syariah. Pindaan perlembagaan ini tidak akan dapat dilaksanakan tanpa keseriusan pihak eksekutif di peringkat Pusat dan Negeri dalam memastikan kesediaan pindaan, penggubalan dan pelaksanaan undang-undang jenayah syariah .
Pembatalan 16 Kesalahan Jenayah Syariah dalam kes Nik Elin ini dibuat asbab tafsiran Mahkamah terhadap Perlembagaan sedia ada. Jadi, untuk mengubahnya, Perlembagaan sedia ada perlu dipinda dan ditambahbaik untuk mengelakkan pertindihan dan konflik bidang kuasa antara Mahkamah Sivil dan Syariah.
Pindaan perlembagaan ini tidak akan dapat dilaksanakan tanpa keseriusan pihak eksekutif di peringkat Pusat dan Negeri dalam memastikan kesediaan pindaan, penggubalan dan pelaksanaan undang-undang jenayah syariah .
2. Kerajaan perlu meningkatkan Kualiti, Standard dan Profesionalisme Mahkamah Syariah.
Dalam memastikan pelaksanaan undang-undang syariah diperkuatkan, kualiti dan kredibiliti institusi Mahkamah Syariah perlu ditingkatkan. Misalnya, setakat hari ini, Mahkamah Syariah tiada bangunan penjara yang khusus untuk pelaku kesalahan jenayah syariah. Sebaliknya, hanya menumpang infra dan fasiliti penjara sivil.
Maka, peruntukan sumber kewangan dan infrastruktur yang mencukupi sangat penting untuk memastikan Mahkamah Syariah dapat meningkatkan statusnya setaraf dengan Mahkamah Sivil. Jika tiada komitmen serius terhadap perkara ini, walaupun pindaan dan bidang kuasa diberikan sekalipun, bimbang kepercayaan awam terhadap Mahkamah Syariah tetap akan tergugat dek kelemahan-kelemahan dalam pelaksanaan dan penguatkuasaan.
3. Kerajaan perlu memupuk Kefahaman dan Keyakinan Rakyat Terhadap Undang-Undang Islam.
Undang-Undang Syariah selayaknya menjadi tonggak kepada sistem perundangan negara. Pada waktu ini, Syariah hanya dilihat sebagai undang-undang di peringkat negeri, dan hanya berfungsi di Mahkamah Syariah. Manakala Mahkamah utama di peringkat Persekutuan dianggap tidak perlu seiring dengan anjuran Syariah.
Inilah kunci utama kepada pemerkasaan undang-undang islam di Malaysia. Iaitu, pemahaman dan keyakinan rakyat Malaysia terhadap undang-undang Islam yang bersifat syumul dan menyeluruh. Suatu plan strategik untuk mempromosikan keindahan ajaran Islam dan pendidikan awam yang lebih efektif mengenai peranan dan bidang kuasa Mahkamah Syariah perlu digerakkan secara besar-besaran.
Di Kelantan misalnya, dianjurkan Hari Hududullah sebagai acara tahunan untuk menyebarkan kefahaman dan kesedaran tentang keindahan pelaksanaan hukum Islam. Sudah tiba masanya untuk Malaysia menganjurkan inisiatif yang sama melibatkan seluruh rakyat Malaysia.
Hikmahnya, sedikit sebanyak, Kes Nik Elin ini membuka mata ramai pihak tentang kedudukan undang-undang islam di Malaysia. Generasi terdahulu sudah memainkan peranan dalam memastikan wujudnya perundangan dan pelaksanaan undang-undang Islam yang ada pada hari ini. Persoalannya, apakah pula peranan dan sumbangan kita terhadap pelaksanaan undang-undang islam kepada generasi akan datang?
Penulis adalah Pengamal Undang-Undang
